Żywoty i poglądy słynnych filozofów(1), E-books, Filozofia, Inni, pobierz pdf

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
1
2
ŻYWOTY I POGLĄDY SŁAWNYCH FILOZOFÓW
KSIĘGA PIERWSZA
Początek filozofii,
ogólna charakterystyka i podział.
Mędrcy
3
PROLOG
Powiadają niektórzy, że filozofia narodziła się u ludów
barbarzyńskich. Jako dowód przytaczają perskich magów,
babilońskich czy asyryjskich Chaldejczyków, indyjskich
gymnosofistów oraz celtyckich i galackich druidów i
semnoteów
1
, o których Arystoteles mówi w piśmie
O magii
2
i Sotion w XXIII księdze
Sukcesji
1
Magami nazywano kapłanów medyjskich i perskich. — Chaldejczykami
nazywali się kapłani babilońscy, znani ze swej uczoności, zwłaszcza w
dziedzinie astronomii i astrologii. W Rzymie mianem Chaldejczyków
(Chaldaei)
określano w ogóle astrologów i stawiaczy horoskopów.
Początkowo Chaldejczycy oznaczali lud semicki, który przybywszy z Armenii
do południowo-wschodniej Babilonii założył pierwotne państwo babilońskie.
Pozbawieni następnie władzy politycznej, Chaldejczycy tworzyli kastę
kapłanów. — Gymnosofistami (γυµνοσοφισταί), czyli „nagimi mędrcami",
nazywano anachoretów bramińskich w Indiach. Pędzili oni żywot nago w
lasach, na rozmyślaniach i praktykach religijnych. — Druidzi byli kapłanami,
a jednocześnie wojownikami, nauczycielami i sędziami celtyckimi w Galii.
Dużą rolę odgrywali również w Galacji, późniejszej prowincji rzymskiej w
Azji Mniejszej, w której w III w. p. n. e. osiedliły się plemiona galickie. Po
grecku nazywano druidów semnoteami (σεµνόθεοι) czyli „czcigodnymi i
boskimi".
2
Pismo
O magii
(Μαγικός) tutaj i w innych miejscach (I 8 i II 45,,Diogenes
Laertios zapewne niesłusznie przypisuje Arystotelesowi. W słowniku Suidasa
(Suda) jako autor wymieniony jest perypatetyk Antystenes z Rodos (II w. p. n.
e.). Sam Diogenes, wyliczając niżej (V 21 nn.) pisma Arystotelesa, nie
umieszcza w wykazie pisma
O magii.
4
filozofów
1
. Powołują się też na to, że Mochos
2
był
Fenicjaninem, Zamolksis
3
— Trakiem, Atlas
4
zaś —
Libijczykiem. Egipcjanie za twórcę filozofii uważają
Hefajstosa,
1
Sotion z Aleksandrii, aleksandryjski perypatetyk z III/II w. p. n. e., był
autorem pisma ∆ιαδοχαΐ των φιλοσόφων w trzynastu księgach (por. wstęp).
Diogenes Laertios, który korzystał w znacznej mierze z jego dzieła, ale nie
bezpośrednio — mylnie pisze tutaj i niżej (I 7) o księdze XXIII (zamiast XIII,
jako że dzieło Sotiona miało tylko 13 ksiąg). Sotion był też autorem pisma o
Szydach
Timona z Fliuntu. Wydaje się, że od niego pochodzi (przejęty przez
Diogenesa) podział filozofii greckiej na szkolę jońską i italską. W dziele
O
sukcesjach filozofów
Sotion przedstawiał kolejnych filozofów danej szkoły
jako bezpośrednich kontynuatorów. Na jego informacjach o filozofach
pozagreckich opierał się pośrednio Klemens Aleksandryjski w
Stromatach
(I
71).
2
Mochos — legendarny mędrzec fenicki.
3
Zamolksis (także: Samolksis i Zalmoksis), prawodawca Getów,
Scyta lub Trak z pochodzenia, miał żyć w połowie VI w. p. n. e.
Wspomina o nim Platon w
Charmidesie
(156 i 158) jako o trackim królu-
cudotwórcy, niezwykłym lekarzu, który znał tajemnicę nieśmiertelności.
Herodot (IV 95) opowiada, że Zamolksis był pierwotnie niewolnikiem
Pitagorasa na Samos; po wyzwoleniu wrócił do ojczyzny, gdzie szerzył
kulturę helleńską i wiedzę, której nabył u Pitagorasa. Nauczać miał też o
nieśmiertelności duszy i — żeby dowieść Getom prawdziwości tej nauki —
wybudował sobie potajemnie mieszkanie pod ziemią, w którym ukrywał się
przez trzy lata. Geci sądzili, że umarł, toteż kiedy pojawił się znowu wśród
nich po trzech latach, uwierzyli, że zmartwychwstał. Herodot odnosi się do
mitu Zamolksisa sceptycznie i uważa go albo za szalbierza, albo za postać
fikcyjną. Diogenes nie nawiązuje tu do informacji Herodota, a nawiązałby
niewątpliwie, gdyby korzystał z Herodota bezpośrednio, ponieważ byłby to
dlań jeszcze jeden dowód greckiego pochodzenia filozofii (jako że Zamolksis
wiedzę swą zdobył u Greka Pitagorasa).
4
Chodzi o mitycznego Atlasa, syna Tytana Japeta. U Platona
(Kritiasz
114) Atlas występuje jako pierwszy król Atlantydy. U Diodora z
Sycylii (IV 27, 2) Atlas jest uczonym astronomem i ta interpretacja była
powszechna w późniejszej racjonalistycznej egzegezie mitów.
5
który wedle ich tradycji był synem Neilosa
1
, a za
jej pierwszych reprezentantów — kapłanów i pro-
roków egipskich. Od tego czasu do panowania Ale-
ksandra Macedońskiego [336—323 p. n. e.] upłynęły
2
48863 lata; w okresie tym były 373 zaćmienia słońca
i 832 zaćmienia księżyca.
Od epoki magów, z których pierwszym był Pers
Zoroaster
2
, do zdobycia Troi
3
upłynęło — jak mówi
platonik Hermodoros w piśmie
O naukach
4
— 5000
lat. Natomiast Lidyjczyk Ksantos
5
podaje, że Zoro-
aster żył 6000 lat przed wyprawą Kserksesa [480 p. n. e.],
a w okresie od wyprawy Kserksesa do podbicia Persji
przez Aleksandra
6
działali jeszcze kolejno magowie:
Ostanas, Astrampsychos, Gobrias i Pazates.
Ale ludzie, którzy tak twierdzą, nie zdają sobie
3
1
Hefajstos, w mitologii greckiej syn Zeusa i Hery, przez Egipcjan
był czczony jako syn Neilosa (Nilu), a wnuk Okeanosa (Oceanu).
2
Zoroaster (Zaratustra), perski reformator religijny, twórca mazdeiz-
mu, żył prawdopodobnie na początku pierwszego tysiąclecia p. n. e. Grecy
uważali go — bezpodstawnie — za króla Baktrii. W Dawnej Akademii
umieszczano go na tysiąc lat przed Platonem. Pierwsze informacje
o Zoroastrze i nauce magów podał Eudoksos z Knidos, znakomity
grecki matematyk i astronom z IV w. p. n. e., a od niego przejął je
Platon i Dawna Akademia, w której Zoroaster czczony był jako staro-
żytny mędrzec.
3
Zdobycie Troi starożytni datowali na r. 1184 p. n. e.
4
Hermodoros był bezpośrednim uczniem Platona. Pisma jego za-
ginęły.
5
Ksantos z Lidii, syn Kandaulcsa, żył w V w. p. n. e. Był autorem
dzieła o historii i geografii swej ojczyzny pt. Λυδιακά (w 4 księgach),
z którego korzystali Eratostenesi Dionizjos z Halikarnassu. Przez Greków
był uważany za poprzednika Herodota. Napisał również rzecz o magach
pt. Μαγιακά i żywot Empedoklesa. Wszystkie jego pisma zaginęły.
6
W r. 331 p. n. e., po zwycięskiej bitwie pod Gaugamelą, w której
Aleksander Macedoński pokonał Dariusza III.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tematy