ŁYSIAK WALDEMAR - CESARSKI POKER,, ebook, pdf

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
CESARSKI
POKER
Według Machiavela świat jest partią gry
i władcy którzy biorąc w niej udział nie chcą
zostać oszukani muszą sami znać sposoby
oszukiwania”.
(Fryderyk Wielki w Anty-Machiavelu”)
WSTĘP
czyli trzy prezentacje:
PREZENTACJA POKERA
Poke r — czego chyba nikt kwestionować nie będzie w każdym razie nie powinien — ma tę przewagę nad wie-
loma innymi karcianymi rozrywkami że dopuszcza możliwość swoiste go oszukiwania, na zywane go e le gancko
blefem Przy caym jednak szacunku dla atrakcyjności tej szansy należy zauważyć że jest ona zarazem
największym mankamentem pokera legalizuje bowiem coś co w przypadku innych gier smakuje
nieporównanie bardziej jako że jest zakazane Powyższy truizm proszę potraktować jako najzwyklejsze wejście
w widno” do niżej rozpoczynającej się opowieści
Poker którego reguy opracowao czterech ebskich jankesów (Templar Florence Keller i Schenck) narodzi się
w drugiej poowie ubiegego stulecia Chodzi rzecz prosta o grę w karty Poker polityczny jest tak stary jak
starą jest czcigodna instytucja polityki i dyplomacji a więc starszy o te parę tysięcy lat od pokera karcianego
Iluż niezrównanych wirtuozów blefu i misternej licytacji przespacerowao się po ziemi w ciągu tego czasu! Byli
to wszystko hazardziści gdyż jak susznie zauważy Bismarck —
agresywna polityka międzynarodowa jest krwawą grą si i hazardu” Znudzeni chamską rąbaniną mieczami i
toporami, zasiadali w przerwach do stolika Mamy Historii by w bardziej kulturalny sposób wpywać na rozwój
cywilizacji i przygotowywać nowe rozstrzygnięcia wojenne bez których poker polityczny obejść się nie może
Zośliwcy twierdzący że bya to burdel-mama w szulerni dziejów zapominają iż każdemu z tych wielkich
graczy chodzio o ogólnoludzki pokój o świat bez wojen i pożóg o tę niezmąconą bogą ciszę między czterema
ścianami gabinetu w którym byoby tylko jedno biurko i jeden fotel dla jednego Niektórzy byli już nawet bliscy
ce lu.
Ze wszystkich historycznych pokerów jednym z najbardziej interesujących wydaje mi się ten w którym wzięo
udzia dwóch wielkich cesarzy: cesarz Francuzów Napole on I i impe rator Wszechrosji Ale ksande r I. Grali prze z
pewną zamkniętą epokę zwaną dzisiaj napoleoską Ani dugo ani krótko równo piętnaście lat O tej waśnie
grze chcę opowiedzieć Zanim to uczynię — przedstawię obydwu panów
PREZENTACJA GRACZY
Jak na cesarskie progi — obaj mieli dość niskie i niezbyt do chwili obecnej jasne pochodze nie ; to jest ich cecha
wspólna
Rodowód Napoleona który by synem korsykaskiego adwokata Karola Buonapartego genealodzy i dworscy
pochle bcy — zadawnionym zwyczajem genealogów i dworskich pochlebców — wy wodzili pote m (to znaczy
kie dy już sta się monarchą i panem poowy kontynentu) od wielu znakomitych familii ze starożytnymi
wącznie A to od: Gens Ulpia i Gens Julia które dostarczyy cezarów Rzymowi i Konstantynopolowi; od
dawnych królów Pónocy; od greckich Komnenów i nawet od Że laznej Maski” Ludwika XIV że
wymienię tylko najbardziej blaskomiotne pnie drzewek rodowodo wych * podsuwane Napoleonowi pod nos.
Pierwszy uczyni to notoryczny lizus pose francuski we Florencji genera Clarke Zamiast podziękowania
usysza:
—
Brednie! Mój dom zaczyna się ode mnie!
W roku 1812 cesarz austriacki Franciszek Habsburg chcąc sprawić przyjemność swemu zięciowi uraczy go ko-
lejnym wywodem genealogicznym Bonapartych (od rodu panującego niegdyś w Treviso) i znowu Napoleon
odpar:
—
To pomyka Moje szlachectwo bierze się od Ma-re ngo!
Cytowaną odpowiedź trudno zaliczyć do salonowych jako że waśnie pod Marengo w roku 1800 mody genera
Bonaparte spra na kwaśne jabko armię swego przyszego teścia po czym wyrzuci Habsburgów z Italii. A
jednak genealodzy wiedescy (genealodzy i pochlebcy są to jak wiadomo ludzie cierpliwi i uparci) raz jeszcze
przynieśli mu dokumenty genealogiczne opiewające na koligacje z kilkoma gwiazdkami Tym razem Napoleon
wściek się na dobre cisną bezcenne papie ry” w ogie i warkną:
—
Dość już tego! Zapamiętajcie sobie raz na zawsze że moje szlachectwo urodzio się we mnie na polu bitwy!
Jestem Rudolfe m Habsburgie m mojej rodziny!
Później w artykule opublikowanym w paryskim Monitorze” napisa: Wszelkie poszukiwania tego typu są
śmieszne czy nie szkoda czasu na zajmowanie się podobnymi gupstwami w naszym wieku? Każdemu kto chce
wiedzieć kiedy powsta dom Bonapartych odpowiadam: 18 bru-maire’a”.** Dziw b ie rze , dlaczego nie
poradzono cesarzowi iż warto byoby raz się zdecydować: albo Marengo albo 18 brumaire’a żeby już nikt się
nie myli
W rzeczywistości (jest to hipoteza najbardziej prawdopodobna) ród boga wojny” by starym patrycjuszowskim
* Jeszcze w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych naszego stulecia niemiecki profesor Fritz Ernst dowodzi iż przodkami Napoleona byli
Turcy którzy przybyli na Korsykę z Egiptu
** To jest w dniu w którym za pomocą zamachu stanu sięgną po wadzę
a następnie szlacheckim rodem woskim jednym z wielu które w dobie średniowiecza nosiy dumnie nazwisko
Buonaparte Pochodzenie tego nazwiska również budzio liczne kontrowersje
Cwaniacy próbujący dla określonych korzyści politycznych (chodzio o nakonienie go do zwrócenia tronu
wygnanym prze z Re wolucję Burbonom) wmówić cesarzowi że jest on skoligacony z Burbonami poprzez
nieszczęśnika którego Ludwik XIV więzi do śmierci w żelaznej masce na twarzy twierdzili iż tym tajemniczym
więźniem by brat—bliźniak króla-soce”, co jest wie lce prawdopodobne Mniej prawdopodobna bya ich
kolejna sugestia mianowicie że czowiek w żelaznej masce wda się w romans z córką strażnika więziennego o
nazwisku Bonpart Ze związku tego (oczywiście zalegalizowanego — cesarz nie móg być potomkiem bękarta!)
miay się narodzić pociechy które następnie czmychnęy na Korsykę i nosząc tam nazwisko matki day początek
familii Bona parte .
Wszelako na Korsyce rodzina Napoleona posugiwaa się jeszcze nazwiskiem w wersji woskiej z literką u po
lite rze B (dopie ro w Paryżu Napoleon sfrancuszczy je wyrzucając owo u): Buonaparte Po wosku b u o n a
p a r t e znaczy dobra sprawa dobra część I tu otwaro się pole do popisu dla zwolenników greckiej genealogii
cesarza Ci dowodzili że osiady w latach siedemdziesiątych XVII wie ku na Korsyce Konstantyn Komne nos
wysa na dwór wielkiego księcia Toskanii swego syna Kalomerosa które to imię tumaczy się na woski waśnie
jako: b u o n a p a r t e .
Z kolei wspomniana najbliższa prawdy hipoteza woska mówi że przodkowie Napoleona których zwycięzcy
Gwe lfowie wygnali w XVI wieku na Korsykę (przodkowie ci postawili na zego konia wiążąc się z Gibelinami)
wywodzili się z domu Cadolinger popierającego dążności gmin miejskich do wyzwolenia sprawę ludu — dobrą
sprawę Stąd nadano im przydomek Buonaparte który następnie sta się chwalebnym nazwiskiem
Można się nim byo wszakże posużyć i dla uderzenia Korsykanina Po wkroczeniu do Mediolanu Napoleon na-
oży na miasto wysoką kontrybucję w celu zaopatrzenia swego zgodniaego wojska, po czym na je dnym z
balów odezwa się do rezolutnej damy:
—
Gli Italiani sono ladroni* Na co ona odpara z uśmiechem:
—
Non tutti, ma buona parte .**
Wówczas uśmiechną się on Jak twierdzili jego apologe ci — w hodzie dla celności dowcipu Ale musia to być
bardzo kwaśny uśmiech
Z imieniem tradycyjnie nadawanym w średniowiecznych Woszech drugiemu synowi w rodzinie (Napoleone
lub Napolione) nie byo tylu kopotów wyjąwszy kopot ze znalezieniem świętego o tym imieniu Dopiero po
zawarciu konkordatu watykascy spece przejrzeli wszystkie martyrologie i na koniec wyszukali je dnego
męczennika z tym imieniem Od tej pory święty Napoleon mia już swoje miejsce w kalendarzu pod datą
urodzin ce sarza — 15 sie rpnia. Nie stety, tato Karol Buona parte nie doczeka tej podniosej chwili
Swoją drogą warto też wspomnieć że ojcowskie prawa taty byy przez wrogów Bonapartego z lubością
kwe stionowane Mówiono że prawdziwym ojcem geniusza by francuski gubernator Korsyki genera Marbeuf
Mówiono tak mimo że data przybycia Marbeufa na Korsykę nieco z tym twierdzeniem kolidowaa (musiaby
być Napoleon superwcześniakiem)
Tak więc pierwszy z partnerów w grze której poświęcone jest to sprawozdanie wyrós na monarchę z ubogiego
szlache tki. Drugi na tomiast urodzi się (osiem lat później w roku 1777) od razu w rodzinie monarszej lecz na
jego pochodzeniu zaciąży cie o wiele gębszy — wbre w rynsztokowemu przysowiu nie tylko miecz ale nawet
linia kądzieli budzia sporo wątpliwości
Formalnie Ale ksander Pawowicz syn Pawa I i ukochany wnuk Katarzyny II, by najczystszym produktem
familii
• Wosi to ajdaki
• Nie wszyscy lecz większa część (nie wszyscy tylko Buonaparte)
cesarskiej W rzeczywistości zawartość koronowanej krwi w jego żyach nie przekraczaa chyba pięćdziesięciu
procent a to za sprawą waśnie wielkiej babci Semiramidy Pónocy” formalnie matki Pawa I Katarzyna
spodzia dziecię nazwane Pawem Piotrowiczem nie z carem-mażonkiem którego potem zamordowa brat jej
faworyta Orowa lecz z innym swym faworytem Sergiuszem Satykowem Wszelako okoliczność że Piotr III nie
mia z tym faktem nic wspólnego bya jeszcze drobnostką w porównaniu z okolicznością że być może
krwiożercza Kasia spodzia Pawa niezupenie osobiście Satykow — jak twierdzio kilku dziejopisów —
kiepsko się sprawi dziecię okazao się chorowitą córeczką i rozeźlona Katarzyna kazaa ją cichcem zamienić na
zdrowego czuchoskiego chopczyka” Tak oto mia powstać ojciec Aleksandra a plotkę tę zdają się
potwierdzać liczne przesanki
Pawe Piotrowicz by zdegenerowanym szalecem fizycznie cakowicie niepodobnym do kogokolwiek w
rodzinie Pokurcz o dziobatej twarzy i rysach zośliwego diabeka rodem z malarskich fantasmagorii Boscha
mia odruchy klasycznego wariata — w zależności od tego czy dosta i jaki bilecik od kochanki obdarowywa
tysiące ludzi pakami lub czarkami wódki a jednemu z puków wyda pod wpywem nagego impulsu taką oto
komendę:
— W prawo zwrot, na Sybir!
Katarzyna II nienawidzia tej kreatury Caą swą miość wielką jak wielka bya jej odraza do syna przelaa na
wnuka Aleksandra i jego postanowia osadzić na tronie z pominięciem Pawa Przeszkodzia temu zamiarowi
piorunująca apopleksja” do której jeszcze wrócę a która powalia ją 17 listopada 1796 roku Pawe skorzysta
wówczas z chwilowego zamieszania w Paacu Zimowym i wskoczy na tron jako Pawe I
Perypetie z lewoożnym” pochodze niem dzieci, tradycyjne już w carskiej rodzinie nie ominęy także
Ale ksandra czemu zresztą sam by winien Ożeniony z córką panującego księcia badeskiego Elżbietą
Aleksiejewną zaniedbywa żonę w sposób wielce charakterystyczny dla panujących
zmieniając jak rękawiczki herbowe damy aktorki i ubogie mieszczki Identycznie czyni Napoleon O tej
dworskiej epoce w której prostytucja zaczęa popadać w recesję na skutek dynamicznej konkurencji znudzonych
swą przyzwoitością przyzwoitych kobiet” * pisa spec — Giacomo Casanova: W naszych szczęśliwych czasach
nie potrzeba wcale sprzedajnych dziewczyn skoro spotyka się tyle ulegości u przyzwoitych kobiet” Zwaszcza
ulegości wobec panujących — oto prześliczna ilustracja ze sztambucha epoki: pewnej nocy księżna d’Abrantes,
przyjacióka wciąż zazdrosne j o Napoleona cesarzowe j Józefiny dokonaa dyskretnego obchodu pokojów dam
paacowych Na wszystkich nocnych stolikach leżaa powieść o sawnej metresie Ludwika XIV pani de La
Vallie re.
Obaj wielcy uczestnicy wielkiego pokera doczekali się w zamian za swe erotyczne fantazje rogów, zanim jeszcze
wstąpili na trony tyle tylko że Napoleon wbrew swojej woli O mao nie rozwiód się z Józefiną wkrótce po
ślubie kiedy zdradzia go z lalusiowatym oficerkiem Hipolitem Charlesem Przebywa wtedy po drugiej stronie
Alp walcząc z Austriakami w Italii ona zaś posyaa mu gorące listy życząc zwycięstwa Rację mia Lawrence
Durrell kiedy twierdzi: Najlepsze listy miosne kobieta pisze zawsze do mężczyzny którego zdradza”.
Z Aleksandrem byo akurat na odwrót — posiad rogi za swoim rozkaze m. Zakochany po uszy w nie zwykle
biegej w sztuce Amora pani Naryszkin (Polce z domu księżniczce Czetweryskiej) wepchną żonę do óżka
swego serdecznego przyjaciela Polaka dla równowagi księcia Adama Czartoryskiego Cae to wyrafinowane
zboczenie znalazo wyraz w wystosowanym do Czartoryskiego piśmie w którym przyszy car kwiecistym
stylem odstąpi druhowi prawa do Elżbiety Aleksiejewny Czartoryski by na tyle dobrze wychowany i ostrożny
by nie zrozumieć” inte ncji Ale ksandra:
•
Jak napisa stary mędrzec La Rochefoucauld: Mao jest kobiet uczciwych które nie byyby znudzone swoją cnotą”.
—
Czegóż ty waściwie żądasz Wasza Wysokość? — spyta
Odpowiedź brzmiaa nader jednoznacznie:
—
Masz się jej podobać i zostać jej kochankiem
No więc zosta i 18 maja 1799 roku przysza na świat dziewczynka Maria Aleksandrowna której podobiestwo
do Czartoryskiego byo uderzające Car Pawe na wiadomość
0
tym dosta ataku furii i rozkaza wyekspediować Polaka w trybie przyspieszonym na Sybir lecz udobruchany
przez hrabiego Roztopczyna zmieni adres zsyki na Sardynię Zgodnie z rozkazem Czartoryski wyfruną z Rosji
w ciągu dwudziestu czterech godzin
Zasadnicza różnica między plaisirs d’amour” Napoleona
i
Aleksandra polegaa na tym że o ile ten pierwszy nie cierpia jakiejkolwiek ingerencji kobiet w sprawy polityki
i nawet Walewska niczego mu w kwestii polskiej nie narzucia o tyle ten drugi często ulega namowom swych
faworyt przy czym Naryszkina graa tu pierwsze bardzo negatywne (zwaszcza w sprawie polskiej) skrzypce
Zasadniczo też różniy się mode lata i edukacja obydwu partnerów Aleksander wzrasta pośród barokowego
luksusu Bonaparte na skraju nędzy W roku 1795 przez kilka miesięcy poszukiwa bezskutecznie pracy w
Paryżu i żywi się w uliczne j garkuchni dla ubogich, w e fe kcie czego nie przyzwyczajona do zupy z kota
narzeczona Dezyderia Eugenia Clary (późniejsza królowa Szwecji) zwrócia mu sowo Nie dane jej byo
przewidzieć że już za rok odtrącony chopiec będzie swym nazwiskiem wprawia w drżenie kolana poowy
wadców Europy
Bonaparte ukoczy dwie szkoy królewskie w tumie swoich rówieśników wykazując nieprzeciętne zdolności
gównie w przedmiotach matematyczno-technicznych Aleksander zasadnicze swoje wyksztacenie otrzyma od
specjalne go prece ptora, Szwajcara Fryde ryka Laharpe’a który nafaszerowa gowę carewicza mętnawym
koktajlem humanistycznych utopii i filozofii na bazie francuskiego Oświecenia izolując go od szarej prozy życia
To między innymi dlatego Aleksander nie czu” pola bitwy ani nie rozumia psychologii tumu —
obie te rzeczy Napoleon mia w maym palcu już w modości
Jedna z pa która na tyle intymnie poznaa Aleksandra by przestać go kochać stwierdzia bez ogródek iż brak
mu podstaw”. Bez podstaw nie można być wielkim monarchą ale z powodzeniem można być wielkim graczem
Do tego wystarcza wielki spryt i nim waśnie dysponowa car — sprytem w pole rowanym ubranku
byskotliwości i dobrych manier dzięki czemu mia wszelkie podstawy by wygrać wielką grę z partnerem który
dysponowa wybitną inteligencją i geniuszem militarnym ale sprytem trochę mniejszym Dlatego pomyli się
Puszkin kiedy powiedzia o Aleksandrze: Wadca saby i podstępny” Nie może być sabym wadca który jest
podstępny Napoleon kiedy już na dobre rozszyfrowa swego partnera nazywa go chytrym Grekiem”
(Aleksander by synem Greczynki) lub szczwanym Bizantyjczykiem”.
Nazywa go również Talmą Pónocy”.* Obaj byli doskonaymi aktorami przy czym gównym środkiem
scenicznego wyrazu stay się u Bonapartego jego synne wybuchy wściekości którymi terroryzowa obcych
dyplomatów i monarchów zaś u Aleksandra salonowa kokieteria By po prostu lepiej ogadzony przynajmniej
w opinii zdrajcy Talleyranda który — kie dy Napoleon nazwa go publicznie ajnem w jedwabnych
poczochach” — mrukną:
— Jaka szkoda że tak wielki czowiek jest tak źle wychowany.**
Aleksander by wychowany wybornie — prawdziwy dandys na dworze na którym francuski sta się językiem
niemal urzędowym Jakże daleko od barbarzyskich czasów Piotra Wielkiego i gośnej sceny w Spithead*** I
jakże blisko
• Franciszek Józef Talma (1763—1826) przyjaciel i ulubieniec Bonapartego najwybitniejszy aktor Francji i caej Europy w dobie napoleoskiej
** Historycy nie cierpiący Bonapartego z upodobaniem przytaczają tę ripostę świadczącą rzekomo o zimnej krwi Talleyranda Zapominają tylko dodać że Talley-
rand po powrocie do domu zemdla i przez pewien czas chorowa ze strachu
*** Car Piotr Wielki bawiąc w Spithead (reda portu wojennego Portsmouth) chcia zobaczyć jak wygląda synna kara przeciągania pod okrętem na którą skazywano
marynarzy w Royal Navy Usyszawszy że akurat nic ma żadnego winnego zaproponowa:
—
Niech wezmą któregoś z moich ludzi
—
Najjaśniejszy Panie — pada odpowiedź — ludzie Waszej Cesarskiej Mości są obecnie w Anglii a tym samym znajdują się pod ochroną prawa
w tym oświeconym petersburskim permissive society” do takich eleganckich zwyrodnie jak kazirodczy
stosune k cara Aleksandra z wasną siostrą
Obaj pragnęli dla swoich imperiów dyktatury liberalnej i oświeconej
Napoleon gdzie móg (to jest gdzie wkroczyy jego wojska) rozprawia się z feudalizmem i ze Świętą
Inkwizycją Jego stosunek do nauki i uczonych historia a waściwie powierzchowna publicystyka upamiętnia
treścią rozkazu który rzekomo wyda przy formowaniu synnych grenadierskich czworoboków w czasie bitwy
pod Piramidami: Osy i uczeni do środka!”. Jest to najzwykle jszy obie gowy idiotyzm. Nie chodzi o takie
drobiazgi jak to że nie Napoleon wyda ten rozkaz ale jeden z francuskich dywizjonerów któremu zresztą szo
wyącznie o ochronę bezbronnych sawantów podczas rzezi i nie pod Piramidami ale nieco wcześniej pod
Chebreiss Chodzi o to że w rzeczywistości nauka francuska przeżya z inicjatywy Korsykanina okres
rewolucyjnego wprost rozkwitu On sam swój stosunek do niej wyrazi między innymi w liście do Dyrektoriatu
z roku 1797: Powinniśmy wielbić uczonych i otaczać czcią nauki” i w liście do Narbonne’a z roku 1812: Nauka
i szkolnictwo wyższe są dla mnie najwartościowszymi atrybutami Cesarstwa”.
Obiegowe opinie o Napoleonie powielają jednostronny obraz wodza” A przecież czowiek ten by wybitnym
matematykie m (znakomity historyk, Ludwik Made lin, napisa
o
nim: Przywódca matematyków”) i prawodawcą (Kodeks Napoleona na którym oparte są do dzisiaj prawa
europejskie zosta przeze osobiście uożony) Na wyprawę wojenną nad Nil zabra kilkudziesięciu uczonych
wszystkich specjalności
i
zaoży w Kairze Instytut Naukowy któremu zawdzięczamy odkrycie starożytnego Egiptu” (Ce ram). Z
wybitnymi ówczesnymi astronomami, Lagrange’em, Lalande’e m i Laplace’em roztrząsa najbardziej zawile
problemy ich dziedziny z zachwycającym ich znawstwem Liczba istotnych wynalazków dokonanych w dobie I
Cesarstwa jest absolutnie rekordowa biorąc pod uwagę jej stosunek do okresu w jakim się zawieraa (dziesięć
lat).
25 grudnia 1797 roku genera Bonaparte zosta przyjęty do sekcji mechaniki Akademii Francuskiej I oto te n wy-
chudy modzik który paroma kopnięciami swego wojskowego buta oczyści Italię z Austriaków i któremu już
teraz wszyscy ustępują z drogi z caą pokorą chyli gowę przed zaszczytem jaki go spotka Czyni to jak
kochanek przed kochanką bo nauka jest jego wielką najczulszą miością tylko wiedzą można mu zaimponować
(w przyszości kilkakrotnie powtórzy z żalem iż los zmusi go do porzucenia ambicji naukowych) W dniu
nominacji z caą skromnością pisze w liście dziękczynnym że wobec swych uczonych kolegów dugo jeszcze
pozostanie ucznie m”.
Kiedy genera przemieni się w cesarza ta pokora wobec nauki nie zmniejszya się ani o wos W chwili
przekraczania progów Akademii mocarz przemienia się w szarego czonka sekcji mechaniki a gdy spóźni się
na jakieś posiedzenie i wszystkie krzesa byy zajęte wówczas on cesarz Francuzów król Woch pan poowy
kontynentu sta (sic!) albowie m — jak stwierdzi — wobec nauki wszyscy są równi” Można to oczywiście
zożyć na karb popisywania się ale czyż ktoś mógby przytoczyć drugi przykad takiego popisywania się” w
caej historii?
Rok 1806 Napoleon pojawia się w Toruniu i pierwsze sowa jakie kieruje do wadz miejskich brzmią:
— Czy macie tu pomnik wasze go znakomite go rodaka, Kope rnika?
Ten dowód lekceważenia funkcjonującej już wówczas pruskiej propagandy na temat rzekomej niemieckości Ko-
pernika zaskoczy Polaków W Polsce powtarzano wówczas wierszyk o Koperniku pióra jednego z uczniów
Bohomolca:
Dowiedziawszy się że pamiątki po Koperniku są kracowo zaniedbane cesarz wpad w gniew i kaza je na
wasny koszt odrestaurować Susznie biograf Kopernika Jeremi
Mówisz że soce stoi Ziemia w koo chodzi Gdyś to pisa pijany byeś albo w odzi”
Wasiutyski nazwa Napoleona pionierem kultu Kopernika w Polsce”.
Ale ksande r, napompowany prze z Laharpe’a republikaskim de mokratyzmem, radykalnymi pismami Locke’a i
Rousseau zaczą podobnie — wręcz antymonarchistycznie! W zaprowadzeniu reform wewnętrznych mia mu
pomóc utworzony przez przyjació-zapaleców (Czartoryski Strogonow Koczubej i Nowosilcow) tajny
komite t” zwany także komite tem ocale nia publiczne go” Uwolnili wielu zesaców przeprowadzili
reorganizację systemu administracji i praw ulżyli chopom paszczyźnianym przewrócili do góry nogami
oświecenie publiczne poddając szkolnictwo kuratoriom uniwersyteckim Ale wyjąwszy to ostatnie (powstao
kilka nowych uniwersytetów) — wszystko pozostae weszo w życie tylko częściowo bardzo częściowo często
wyącznie na papierze lub w narzucony przez cara krętacki sposób Przykadowo: nowy ustrój konstytucyjny
który miaa otrzymać Rosja zosta zgodnie z intencją Aleksandra tak skomponowany by stanowi skuteczny
parawan dla samowadczego totalitaryzmu Jego biograf Maurycy Paleologue określi to następująco:
W gębi duszy nie jest on liberalny raczej marzy o tym żeby być takim Jego humanitarny liberalizm roztapia
się w abstrakcyjnych i mglistych formach wolności Jeśli więc zamierza nadać Rosji nowy ustrój zastrzega się od
razu że nie może nic poświęcić z uprawnie dotychczasowej wadzy gdyż na to mu nie pozwala duma dynastii
i jego wasna wielkość Żal mu codziennej teatralnej pompy dworu w której się czu doskonale”.*
Szybko wyzby się tych mrzonek modości i przeszed do obozu ultrareakcyjnego. Pomogli mu w tym,
popychając w kierunku Świętego Przymierza: szalbiercza mistyczka Krüdener austriacki kanclerz Metternich i
tępy okrutnik z wasnej stajni genera Arakczejew Po czym Rosja zamienia się w jeszcze mocniej skute
kajdanami pole tko nieznośnego ucisku i samowoli
Przychylni mu historycy wytumaczyli niepowodzenie
•
Tumaczenie Marty Grabowskiej i Józefa Konopki
w realizacji wielkiej reformistycznej chimery” trudnościami jakie napotka wewnątrz kraju ciężarem
rzeczywistości nie do udźwignięcia w owym czasie Przypominają się sowa Gilberta Cesbrona:
Uprzywilejowani bardzo cenią drobne przeciwności — likwidują one ich ostatnie skrupuy”.
Ciekawy by stosunek obu partnerów do oficjalnie wyznawanej religii Praktyki religijne Aleksandra byy
typowym dla teatrem Jego wiara w Boga przypominaa jezioro które raz wysycha a innym razem wzbiera —
zależnie od okoliczności Katarzyna II przyjacióka Diderota i Voltaire’a, bożyszcze encyklopedystów (Notre-
Dame de Pe tersbourg”) staraa się wychować wnuka w obojętności dla chrystianizmu wpajając mu
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tematy