Ластоўскі слоўнік 1923, Literatura białoruska, ebook, pdf

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->ВЫДА НЬНЕ МІНІСТЭРСТВА БЕЛАРУСКІХ СПРАў У ЛІТВЕ.К. Дуж -Душеўскі і В. Л астоўскі.СЛОУНІКГеамэтрыч�½ыхі Трыга�½амэтрыч�½ыхі сказаў.(Расійска-беларускі і беларуска-расійскі).тэрмі�½К О Ў Н А: : : : : : : : : : : : : :1 9 2 3г.Друкар�½я Бр. М.іЛ. ГУРВІЧ. Коў�½а, 16 Васаріо 2.СЛОУНІК СКЛАД ЗЕНЫ ДА:1°. „Элемэ�½тар�½ая геамэтрыя“ А, Кіселева. Пера-клад �½а беларускую мову К. Дуж-Душ эускага.2°. „Падруч�½ік прасталі�½ей�½ай трыга�½амэтрыі" ап-рацава�½ы паводле Н. Рыбкі�½а, А. Сэррэ і др.К. Дуж-Душэускім.ПрадмоваСлоў�½ікгеамэтрыч-�½ых і трыга�½амэтрыч�½ых тэрмі�½аў і сказаў �½аміскладзе�½ы з двумя мэтамі: першая — каб, да часувыпуску ў сьвет падруч�½ікаў геамэтрыі і трыга�½а-мэтрыі, даць хаця бы слоў�½ік, які мог бы дапа-магчы вучыцелям і вуч�½ям часова карыстацца прывыкладах і �½авуцы з падруч�½ікаў ў чужых мовах,і другая мэта — каб пры друку сваіх падруч�½ікаўмож�½а было скарыстацца тымі папраўкамі і кры-тыкай, якая магчыма, будзе �½адасла�½а выдаўцуабо аўторам гэтага слоў�½іка. Такая дыскусыя іабме�½ думак вельмі пажада�½ы і будуць пры�½яты звялікай падзякай.М а тэр ь к ш а м іпры апрацоўцы слоў�½ікадля �½ас служычі: Арытмэтыч�½ая тэрмі�½алёгія выд.Беларускай Школь�½ай Рады. Элемэ�½тар�½ая альгэб-ра Кіселева у апрацоўцы па беларуску А. Луцке-віча. Фізыка і�½ж. Трэпкі. Усе гэты к�½ігі, асабліваапош�½іх дзьве, апрацава�½ы з вялікайўдумчывасьцюі ведай справы і большасьць тэрмі�½аў, якія мож�½абыло датасаваць да геамэтрыі і трыга�½амэтрыі,ўзяты зтуль „жыўцом". Спэцыяль�½а-ж геамэтрыч-�½ыя і трыга�½амэтрыч�½ыя тэрмі�½ы, якія ў гэ�½ыхпрадах �½е сустрачаюцца прышлося апрацавацьскладчыкам гэтага слоў�½іка. 3 к�½іг у чужой мовеМ этыс л о у �½ ік а .4матэрьялам паслужылі: „2. 2етаііІ5. Оіеотеігі]'о5 ігТгіёопошеігііоз іеггоіпц гіпкіпё1ів“ і „М. 5ук§пуз,Агіішеіікоз іг аІ^еЬгоз {егтіпц госіупёіі5<'.А с�½ о в ы а п р а ц о у к і.Пры апрацоўцы тэр-мі�½аў мы трымаліся такіх ас�½оваў.„І�½тэр�½ацыя�½аль�½ыя“ тэрмі�½ы, калі я�½ы атры-малі пашырэ�½ь�½е і перздаюць спэцыфіч�½ыя адде�½імы пакідалі бяз зьме�½ы, �½адаючы ім толькі фо�½э-тыку беларускую. Прыхладам: іррацыя�½аль�½ы, геа-мэтрыя, трыга�½амэтрыя.І�½тэр�½ацыя�½аль�½ыя тэрмі�½ы, якія такіх адце-�½яў �½я маюць і добра тлумачыліся �½а беларускуюмову, мы тлумачылі, пакідаючы побач і „і�½тзр�½а-цыя�½аль�½ыя“ �½азовы. Прыкладам: радиус — лучак,радыюс; це�½тр — асяродак, цэ�½тр.Калі дадзе�½ы тэрмі�½ ёсьць у жывой беларус-кай мове, то мы брзлі яго. Прыкладам: гра�½ь —сьця�½а; ребро — ка�½т; угол — кут.Калі ў беларускай жывой мове такога тэрмі�½амы �½е з�½аходзілі, то бралі �½айбліжэйшае слова абокарэ�½ь слова і прытасоўвалі яго гэтакім чы�½ам,каб �½овы тэрмі�½ даваў яс�½ае прадстаўле�½ь�½е абзьмесьце па�½яцьця, каб тэрмі�½ быў, па магчымасыді,кароткі, каб ё�½ быў зыч�½ы і прыгожа гучэў. Прыкладам: диаго�½аль — касада,к і с о д ь і;гипоте�½уза —укось�½іца і г. д.У в а гі д а т з р м і�½ о л ё г іі.Слова „окруж�½ость" болыпасьць беларускіх тэрмі�½олагаў тлума-чыць словам „кола“ . Нам здаеццу, што больш ра-дыя�½аль�½а пакі�½уць у матэматыцы слова „акруж-5�½асьць" якая паказывае, што часьць пласма „ак-ружа�½а“ лі�½іяй, а �½е паложа�½а �½а яго „калясо" ді„кола".Слова „дуга" �½амі ператлумача�½а словам „ду-гаві�½а", бо я�½а паві�½�½а адрож�½іваць „дугу" —часьць упражы ад матэматыч�½ай лі�½іі, тым большшто упраж�½ая прылада „дуга“ мае зь�½еш�½і спазорпрыпамі�½аючы хучэй парабалу, а ўжо да часьціакруж�½асьці �½е пасуе.~Слова „плоскость1 беларускія тэрмі�½олагі тлу-1мачылі „плашчы�½а" (з польскага р^азгсгугпа") і..роў�½ядзь". У беларускай - жа жывой мове дляпа�½яцьця „ плоскости“ ёсьць свае слова. Прыкла-дам кажуць: „плашка, плошка, пласмом палажыцьі г. д.“ . Вось мы і ўжылі для слова „плоскость"„пласмо".Слова „дробь" тлумачылася ў беларускай мове м�½огімі словамі як „дробязь, дроб“ і і�½ш.Палаві�½а, чверць, пяць восьмых і г. д. аз�½а-чаюць, што дадзе�½ая лічба �½я цэлая, а часьць �½е-якай лічбы. Гэта часьць можа быць �½е мале�½ькаяа і вялікая г. з�½. „�½я дроб�½ая", а буй�½ая, „круп�½ая". Палаві�½а адлегласьці со�½ца ад зямлі лічбавельмі з�½ач�½ая, хаця і �½я цэлая; �½азваць яе „дроб-�½ай" �½ельга, бо слова „дроб�½ы" ў беларускай мове аз�½ачае супроцьлеглае „буй�½аму, круп�½а му"Палаві�½а курыцы �½я з�½ача, што курыца „дроб�½ая",я�½а можа быць і „буй�½ай" з�½ача-ж гэта, штоўзята толькі часьць курыцы, а �½я цэлая. Гэтакім [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tematy