Św. Augustyn, Socjologia, Filozofia, ebook, pdf

Święty Augustyn

We wczesnym okresie Augustyn stał na stanowisku manicheizmu, potem akademickiego sceptycyzmu. Później nastąpił powrót do dogmatycznej filozofii w duchu Platona. Po nawróceniu zaś dokonało się przejście od doktryn pogańskich do chrześcijańskich. Augustyn nie dał swym myślom definitywnej postaci: myśli jego do końca ulegały nieustannym przetworzeniom i rozwijały się, przechodząc od autonomicznej filozofii do ortodoksalnej dogmatyki, od stanowiska naturalistycznego do supranatura-lizmu, przekonanego o nieustannym działaniu łaski nadprzyrodzonej. Etapy, przez które przeszła myśl Augustyna, nie były przypadkowe, nawet manicheizm i sceptycyzm odpowiadały pewnej stronie jego natury i choć wyrzekł się ich, nigdy jednak nie wyzbył się całkowicie manichejskiego dualizmu i sceptyckiej nieufności do wiedzy przyrodzonej.

ęłęó

Poglądy św.Augustyna:

Odkąd w 387 r. przyjął chrzest a kilka lat później został biskupem Hippony, odtąd zaczął zwalczać wszelkie herezje, w tym również te które sam wcześniej wyznawał. Dla swych wspólnot napisał regułę wspólnotowego życia, stanowiącą podstawę dla późniejszych reguł zakonnych opartą na Piśmie Świętym. Poświęcił się też pracy pisarskiej a jego dzieła tworzyły podstawowy referat nauki chrześcijańskiej.

,,Wg tekstów św. Augustyna - pisze Etienne Gilson-miłość do jednego przedmiotu rodzi spontanicznie społeczeństwo utworzone z tych wszystkich, których miłości spotykają sie w nim i wyłączające tych wszystkich, których miłości sie od niego odwracają ". Taki był punkt wyjścia słynnej koncepcji dwóch państw, wyłożonej w obszernym dziele ,,O państwie Bożym".

Koncepcję dwóch państw jako ideą przewodnią całego dzieła najlepiej wyraża następujący CYTAT:

,,Dwie miłości [...] powołały do życia dwa państwa: miłość własna, posunięta aż do pogardy Boga, powołała państwo ziemskie; miłość Boga zaś, posunięta aż do pogardzenia sobą, powołała państwo niebieskie"

Myślenie św. Augustyna jest teocentryczne, toteż wyróżnia on tylko dwa państwa, chociaż może być wiele różnych przedmiotów miłości łączących ludzi i tym samym równie wiele ,,społeczeństw"

ü PAŃSTWO ZIEMSKIE:

-jest z natury swej niedoskonałe, ,,ponieważ każdy, jak pisze św. Augustyn - ma tam na uwadze własne korzyści i pragnienia"

-św. Augustyn porównuje takie państwo do morza w którym ryba pożera rybę

-konflikt jest nieuchronna funkcja społeczeństwa świeckiego

ü PAŃSTWO BOŻE:

-św. Augustyn pisze o nim :,,Zapanuje tam [...] prawdziwy pokój, w którym nikt nie dozna nic przeciwnego ani od siebie, ani od kogoś drugiego[...]

Owo szczęśliwe państwo spostrzeże w sobie jeszcze i to wielkie dobro, że nikt z postawionych niżej nie będzie zazdrościł wyższemu, tak jak teraz aniołowie nie zazdroszczą archaniołom [...] ,każdy będzie miał tedy własny dar ,jeden mniejszy, drugi większy, a zarazem i dar nie pragnienia czegoś więcej'

Pojęcie państwa bożego i państwa szatana (CYTAT) :

,,Państwo Boże oznacza zespół wszystkich dobrych pierwiastków w społeczności ludzkiej od początku jej istnienia, jest więc dawniejsze od Kościoła; państwo szatana zaś -to całokształt przejawów zła w bytowaniu ludzkości, które także dają się widzieć od początku dziejów ludzkich"

Ani Kościół zatem nie jest wyłącznie państwem Bożym, ani żadne konkretne państwo świecki-wyłącznie państwem szatana. Zatem wg Augustyna państwo doczesne staje się wyraźnie przedstawicielem ziemskiego państwa szatana jedynie wtedy ,gdy posługuje sie przemocą i bezprawiem, przekształcając się niejako w bandę zbójecką ; państwo Boże, jako państwo dusz, współżyje z konkretnymi państwami doczesnymi, przystosowując sie do ich praw, zwyczajów i obyczajów.

Postawić należy pytanie jak powstały owe dwa państwa, państwo dobra i państwo zła?

Przecież Bóg stworzył świat jako dobry.... To właśnie grzech popełniony przez część aniołów sprawił że stali się oni złymi aniołami idącymi przeciw Bogu, sprawił, że dokonał i utrwalił się pomiędzy istotami podział na dwie kategorie. Przed podziałem ludzkości na dwa państwa miało miejsce rozbicie istot rozumnych na dwa zastępy, z których jeden szedł z Bogiem , drugie zaś przeciw niemu. Owa dwa państwa trwają już zatem od początku rozwoju ludzkiego : ,,jedno bezbożnych, drugie-świętych"

Dwóm systemom wartości odpowiadają dwa typy ładu społecznego: u podłoża jednego znajduje się konflikt, u podłoża drugiego zaś- harmonia, ład i szczęście. Dzieło ,,O państwie Bożym " to również krytyka pogaństwa, wychwalanie wiary chrześcijańskiej i przede wszystkim teologia tłumacząca działanie Boga w świecie. Augustyn w swym dziele rozwija swą myśl na temat ludzi świętych i bezbożnych, mówiąc o Jeruzalem ziemskim, będącym oznaką przyszłego Jeruzalem niebieskiego i jego przeciwieństwie czyli Babilonii i będącej państwem i społeczeństwem ludzi bezbożnych.

,,Obywatelami owego niebieskiego Jeruzalem są wszyscy świątobliwi ludzie, którzy byli, są i będą [...] posłuszne Bogu, a nie naśladują bezbożnej pychy diabła i aniołów jego. Państwa tego Królem jest Pan Jezus Chrystus [...] Jak zaś Jeruzalem oznacza Państwo i społeczeństwo świętych, tak Babilonia oznacza państwo i społeczeństwo bezbożnych ,bo i nazwa jej oznacza zamieszanie i zawstydzenie"

Augustyn swym porównaniom i rozważaniom poddaje Rzym. Jako państwo ziemskie dążył on do zdobycia doczesnych i znikomych dóbr ziemskich, które w dużej mierze posiadł. ,,Lecz Rzym oddawał cześć bałwanom i nawet powiększył ich liczbę, a zarazem w ciągu kilku stuleci prześladował Kościół. Wskutek czego wyłączył się z uczestnictwa w dobrach ziemskich"

Czy więc ostatecznie Kościół jest państwem Bożym , a imperium rzymskie państwem szatana? Okazuje się że ani pojęcie państwa Bożego nie utożsamia się u Augustyna z Kościołem ani pojęcie państwa szatana nie pokrywa się z żadnym konkretnym państwem doczesnym.

TEORIA POZNANIA :

ęłęóAugustyn twierdził, iż celem każdego człowieka jest dążenie do szczęścia . Filozofia natomiast ma spełniać rolę narzędzia, dzięki któremu można do niego dotrzeć. Ale o szczęściu mniemał , że dać je może jedynie Bóg. Głównym czynnikiem potrzebnym do szczęścia jest poznanie.

Nie wystarcza jedynie samo dążenie do poznania ale potrzebne jest posiadanie go. Wszakże nie wszelkie poznanie jest potrzebne, lecz tylko poznanie Boga i własnej duszy. Jak możemy zauważyć, Augustyn w swej teorii poznania odrzucił stanowiska które polegały na szukaniu prawdy w świecie zewnętrznym, nawiązywał natomiast do teorii poznania Platona, zgodnie z którą poznanie prawdy polega na uświadomieniu sobie przez duszę wiedzy, która jest w niej zawarta w postaci gotowej.

Augustyn szukając sposobu poznania, który mógł być niezawodnym źródłem prawdy natrafił na źródło w duszy człowieka zwróconym ku jej własnym przeżyciom wewnętrznym. Augustyn nie przyjmował istnienia w człowieku wiedzy wrodzonej w takim sensie jak to uczynił Platon. Człowiek poszukując prawdy w swojej własnej duszy, nie może dotrzeć do niej o własnych siłach.

Zdaniem Augustyna człowiek wprawdzie posiada w sobie wiedzę, która nie wywodzi sie z żadnego doświadczenia, lecz jest to wiedza pochodząca z tzw. Iluminacjii - oświecenia.

Wg niego Bóg w bezpośredni sposób oświeca ludzki umysł ideami, zapisuje je w jego duszy od wewnątrz, pozwalając jej poznać najwyższe prawdy wprost. Jest to poznanie droga prostej intuicji, lśnienia i nagłego uświadomienia sobie tego co prawdziwe.

TEORIA ILUMINACJI :

Augustiańska koncepcja poznania prawdy na drodze boskiego olśnienia

-oświecenie, olśnienie

TEOCENTRYCZNA TEORIA BYTU :

ęłęóTeoria filozofii Augustyna wychodziła z podobnych przesłanek co , jednak z uwzględnieniem rozumianego na sposób osobowy i wyciągnięciem dalej idących konsekwencji z faktu przyjęcia wieczności i nieskończoności .

Podobnie jak Platon, Augustyn zakładał istnienie świata idei, który istnieje niezależnie od świata materialnego, jest wieczny, nieskończony i doskonały.

Augustyn rozwinął jednak teorię hierarchii idei o ideę Boga. Dla niego podstawową i jedyną istniejącą z własnej mocy ideą był właśnie Bóg.

Wszystkie pozostałe idee stawały się emanacjami Boga, które ten tworzy z sobie wiadomych powodów. Idee te Augustyn rozumiał wciąż po platońsku - tzn. były dla niego realnie istniejącymi obiektami, z którymi można się bezpośrednio stykać.

Zgodnie z teologią chrześcijańską, Bóg jest jednak też bezpośrednim twórcą świata materialnego. Zmusiło to Augustyna do odrzucenia neoplatońskiej teorii emanacji, zakładającej powstanie świata materialnego na skutek niedoskonałego procesu "odbijania się" doskonałych idei w materii.

Ze względu na to, że to Bóg stworzył świat materialny, nie może on być zły z natury ani nazbyt niedoskonały.

Teoria emanacji została więc zastąpiona teorią "ciągłego stwarzania" świata materialnego. Wg tej teorii Bóg nie tylko stworzył świat, lecz także ciągle go "napędza".

Bez woli Boga nic nie mogłoby istnieć ani chwili i zapadłoby się w nicość. Stąd istnienie świata materialnego jest ciągle odtwarzającym się cudem Bożym. Jak pisał Augustyn - "Bez woli Boga nawet jeden listek nie spada z drzewa".

Dusza w tym systemie jest też rozumiana na sposób platoński, z dokonaniem niezbędnych jednak poprawek wynikających z teologii chrześcijańskiej.

Dusza jest zatem boską ideą, stworzoną na wzór samego Boga. Nie jest ona ograniczona w czasie - tj. jest nieśmiertelna, ale jest ograniczona w przestrzeni. Ma ona, podobnie jak to przyjmował Platon, możliwość bezpośredniego kontaktu ze światem idei, gdyż bezpośrednio od niego pochodzi.

Wszystkie dusze po zesłaniu na ziemię zostają "odcięte" od tego kontaktu, jednak w odróżnieniu od koncepcji platońskich tylko niektóre mają szansę odnaleźć ten kontakt, przy czym nie zależy to zupełnie od nich, lecz wyłącznie od woli Boga.

Św. Augustyn uzasadniał przewagę Boga nad stworzeniem i całkowitą zależność stworzenia od Boga. Bóg jest najwyższym bytem w hierarchii wszystkich bytów i dóbr. On jeden istnieje z własnej natury i jego istnienie jest konieczne, podczas gdy istnienie wszystkich innych bytów jest przypadkowe, czyli niekonieczne. Wszystkie byty pochodzą od Boga, jednak pod żadnym względem nie dorównują swojemu stwórcy. „Są od Niego, ale nie z Niego”. Według tej koncepcji świat został stworzony przez Boga z nicości „Creatio ex nihilo”. Św. Augustyn odrzucił platońską pramaterię, a zachował idee jako doskonałe modele rzeczy. Augustyn uważał, że idee są myślami Boga. Każda rzecz, którą Bóg stworzył, powstała na wzór modelu znajdującego się w umyśle Boga. Wszystkie rzeczy zostały stworzone przez Boga z nicości na wzór jego idei. Paradoks Św. Augustyna dotyczący czasu: Augustyn twierdził, że czasu nie można zmierzyć. A chcąc potwierdzić swoją teorię podał 3 argumenty:

1. Czas przeszły przestaje istnieć z chwilą gdy staje się przeszłością.

2. Czas przyszły nie istnieje, gdyż jeszcze nie nadszedł.

3. Czas teraźniejszy zmienia się w przeszły gdy tylko zaistnieje

PODSUMOWANIE :

-Św. Augustyn to jeden z najważniejszych filozofów wczesnego średniowiecza.

-Nawiązywał w dużej mierze do filozofii Platona .

-Świat w jego wyobrażeniach był dualistyczny

-.Świat materialny nie miał dużej wartości, liczył się wyłącznie świat duszy.

-Uważał że człowiek , jak gliniany garnek, jest całkowicie zależny od łaski Boga, a jego ciało , jako czynnik materialny , jest więzieniem duszy i zasługuje na pogardę

-wiedze można zdobyć poprzez przede wszystkim iluminacje dzięki łasce Bożej

Augustyn zajmuje w kręgu myśli chrześcijańskiej mniej więcej to samo miejsce , która w myśli europejskiej w ogóle przyznajemy Platonowi. To on dał podstawy dalszego rozwoju wiary chrześcijańskiej. Wszyscy późniejsi myśliciele chrześcijańscy w formułowaniu swoich teorii opierali sie na jego poglądach. Biorąc pod uwagę wszystkie prace Augustyna można stwierdzić iż oprócz wielkiej różnorodności tematów są one również wielka synteza filozoficzno teologiczną chrześcijańskiego myślenia .

Św. Augustyn określił trzy cnoty duszy potrzebne do poznania:

- WIARA

-NADZIEJA

- MIŁOŚĆ

Wprowadził do doktryny katolicyzmu następujące poglądy:

-każdy człowiek jest splamiony grzechem pierworodnym

-należy pojmować Boga jako nieskończonego, a świat jako twór nadprzyrodzony i dzieło łaski

-trzeba postrzegać marność świata wobec wielkości i nieograniczoności Boga

System filozoficzny Augustyna można najkrócej scharakteryzować jako konsekwentne przystosowanie klasycznego platonizmu do treści zawartych w teologicznej doktrynie chrześcijańskiej

Bibliografia:

I .Literatura podmiotu

1. J. Szacki , Historia myśli socjologicznej ,Warszawa 2007 , s. 39-47

2 .Św. Augustyn , O Państwie Bożym. Przeciw poganom ksiąg XXII ,

tłum. W. Kornatowski , T.2, Warszawa 1977, s. 162,614

3. E. Gilson , Wprowadzenie do nauki św. Augustyna , tłum. Z. Jakimiak,

Warszawa 1953, s. 228

II. Literatura przedmiotu

1. W. Tatarkiewicz , Historia filozofii , Warszawa 2002 , T.1, s. 193-203

2. D. Leszczyński , Filozofowie i ich filozofie .Opowieści dla niewtajemniczonych ,

Wrocław 2002, wyd. ATLA2 , s. 77-87

...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tematy