[ Pobierz całość w formacie PDF ]
STUDIA FILOZOFICZNE
N
R 1 (21
8
), 1984
PROBLEM WYBORU SPOŚRÓD NIEWSPÓLMIERNYCH TEORII
(ANALIZA STANOWISKA P. K
.
FEYERABENDA
Z TZW. OKRESU UMIARKOWANEGO)
Mię
d
zy niews
p
ół
mi
ernymi te
o
ri
am
i n
i
e
mo
ż
l
iwy jest jaki
ko
lwiek lo
g
iczny kon-
takt
.
P.
K.
Fe
y
e
rab
e
nd pr
z
e
ds
taw
i
ł j
e
dnak
sz
eść
pro
cedu
r, kt
ó
re m
i
ały
umożliwić
wy
b
ór
lep
sze
j t
e
orii. Oka
z
uj
e
s
ię,
że ż
adna
z
ty
c
h pro
c
edur n
ie
f
u
nk
cj
o
nu
j
e.
Ob
ec
-
nie Feye
r
a
b
end d
opu
szcz
a j
ed
yn
ie czy
nn
iki su
bi
ektywne
o
k
r
eślające ów wybór
'
W
rodz
aj
u up
o
d
oba
.
ni
a
u
cz
o
ne
go
.
P
a
ul K. F
ey
erabend twierdzi
,
ż
e
przekonania teoret
y
cz
ne
mogą zmi
e
-
ni
ć
s
i
ę
rad
y
kalnie w czasie rozwoju nauki
.
Istnieją prz
y
padki, kied
y
n
ie
możn
a
utrzymać żadnych twierdzeń z odrzuconych t
e
orii po prz
y
-
j
ęc
iu nowej. Daje bardzo dużo przykładów: przejścia od mechani
ki
:
arystot
el
e
sowski
e
j do teorii impe
t
u, od
t
eorii imp
et
u do m
ec
h
a
ni
k
i
newto
nowskiej, od dynamiki Galileusza i K
e
plerowski
e
j m
e
chaniki p
la
-
ne
tarn~j do mechaniki newtonowskiej
,
od m
e
chaniki newtonows
k
i
e
j do
s
z
c
z
eg
ólnej i ogóln
e
j teorii wzgl
ę
dności i m
e
chaniki kwantowej
, o
d
-
o
p
ty
ki geometrycznej do op
ty
ki
.
f
ą.
low
e
j
, od
flog
i
s
t
onow
ej
do kalor
y
cz-
,
n
ej
i kinet
y
cznej teorii c
i
epła, od stał
y
ch ga
t
unków do b
i
ol
o
gii ewolu-
c
y
jnej, od Arystotelesowskiej do Locke
'a
t
e
orii barwy
,
od m
e
ntalis-
ty
czn
y
ch do materialis
ty
czn
y
ch teorii um
y
słu i
t
p
.
A
c
z
kolwi
ek
doktryna niew
s
półmi
e
rn
oś
ci za
j
muj
e
bardzo
wa
żn
e
m
iej
-
sce w
filozofii nauki F
eye
r
a
benda
, t
o j
e
dn
a
k brak w
je
go pi
s
m
ac
h
t
ro
s
k
l
i
wego j
e
j opracowania
.
Mówi on o wielu różnych
,
choć w pew-
nym s
ensi
e a
nalo
g
iczn
y
ch r
e
lacja
c
h ni
e
współmiernośc
i
. Złożonoś
ć
poj
ę
-
c
i
a n
i
e
współmi
e
rności oraz - w p
ew
n
y
m s
t
opniu - jego mętność mog
ą
by
ć
o
dpowiedzialn
e
z
a
wiel
e
ni
e
trafn
y
ch kr
y
tyk
.
.
F
e
yerabend w sz
e
regu swoich prac, zarówno z ok
r
esu umiarko-
waneg
o j
a
k i
a
n
ar
chist
y
cznego
1
,
mówi o relac
j
i niewspółmi
e
rnoś
c
i za-
chodzą
c
e
j mi
ę
dz
y
różn
y
mi składnikami.
N
a
jcz
ę
ściej mówi o r
e
lacji niewspółmi
e
rności obowiązującej mi
ę
d
z
y
teoriami. "T (klasyczna mą;hanika nieba) i
T'
.
(ogólna teoria wzgl
ę
-
dności) są teoriami ni
e
współmiern
y
mi
"
2
,
"
"
Dwi
e te
orie b
ę
d
ą
naz
y
wan
e
1
Okr
es
umia
r
k
owa
n
y o
mówił
em
w
ar
tykul
e
F
il
o
z
ofia
n
a
uk
i Pa
ul
a
K
.
F
eyer
-
,
ab
end
a. Stadium umiarkowan
e
,
"
Studi
a
Fil
o
zoficzn
e"
1979
,
nr 11
,
s
.
59
-
75
,
za
ś
o
k
res a
na
r
chi
s
t
y
czn
y
w
a
rt
y
kul
e
W
szys
tko u
jdzie. A
n
arc
h
izm
epis
t
e
mo
logiczny
P
aul
a
K
.
F
ey
erab
e
nda
,
"
A
k
c
en~"
1982
,
n
r
2
(
8)
, s
. 127 - 1
34
.
2
P. K. Fe
y
erabend,
R
e
pl
y
t
o
Cr
i
t
i
c
is
m: Comm
e
nt
s
o
n
Sm
a
rt
,
S
e
llar
s
an
d
P
ut
-
n
am
,
I
w:] R
.
S
.
Cohen and M. W. Wartof
s
ky
(e
ds.)
,
In Ho
n
or
o
f
Ph
il
ipp Frank
,
"
B
oston
Studi
es
in th
e
Phil
oso
ph
y o
f
S
ci
e
n
ce", vol. 2,
D. R
e
id
eI
Publi
sh
in
g
C
om
-
pany,
D
o
rdr
e
cht-Hol1and
1965
, s
. 2
3
J
1
.
t
niewspółmiernymi
,
kiedy znaczenia ich głównych term
i
nów opisow
y
ch
za
l
eż
ą
od
w
zajemnie niespójnych zasad
.
Przykładami są teoria imp
e
tu
i
newto
no
w
ska m
ec
hanika nieba, newtonowska mechanika nieba i szcze-
g
óln
a
t
e
oria wzgl
ę
dności oraz optyka geometryczna
'
i optyka falowa"
3.
Jednak nie wszystkie rywalizujące teorie są niewspółmierne: "Nigdy ni
e
mówiłem, [.
,,]
że każ d e d w i e r
y
walizujące teąrie
,
są niewspółmierne
[.
.
.], M
ówiłem zaś, że n i e k t ó r e rywalizujące teorie, tzw
.
teorie
«
uni-
w
er
sa
l
ne
»
czy
«
nie-instancjalne», j e ś l i z o s t a n ą z i n t
e
r p r e
t
(
f
r
-
w
a n e w p e w i e n s p o s ó b
,
to nie będą mogły być łatwo porówna-
ne.
W szczególności nigdy nie zakładałem, że (astronomie) Ptolemeusza
i
Kope
r
nika są niewspółmierne. Nie są takie
"
4,
.
T
y
lko więc teorie un
i
wersalne, ńie-instańcjalne mogą być niewspół-
mie
rn
e
. Feyerabend dał trzy odmienne charakterystyki teorii uniwersa
l
-
ny
ch
,
Po pierwsze
, t
eoria taka jest teorią najwyższego poziomu, cz
y
l
i
nie
je
s
t włączon
a
do jakiejś inne
j
teorii
.
Przedmioty zaś, o których
t
raktuje
,
nie są ani niezależnie od teorii zdefiniow
a
ne, ani niezależnie
od teor
i
i ni
e
jesteśmy przeświadczeni o ich istnieniu
5.
Po d
r
ugie,
c
ha-
r
a
kter
y
zuj
e
on t
e
orie uniwersalne jako taki
e,
które
'
"
stosują si
ę
d
o
wszystkiego, co istnieje
,
przynajmnie
j
w jakimś aspekcie"
6
.
W tr
ze
c
iej
charakter
y
st
y
c
e
teorie uniwersalne są skontrastowan
e
z uogólnien
i
am
i
e
mpirycznymi
7
.
Te ostatnie są testowane bezpośrednio. Natomiast teorie
uniwersalne t
e
stuje się pośrednio przez wypr9wadzanie z nich i swo-
i
st
y
ch warunków brzegowych uogólnień
'
empirycznych
.
Ostatnia charak-
t
er
y
styka n
i
e odgrywa jednak tak istotnej roli w poglądach Feyer
a
-
b
e
nda, jak dw
i
e poprzednie.
.
Takż
e
mi
ę
dzy językami naturalnymi może obowiązywać relacja nie
-
współmiernoś
c
i
8.
Dotyczy to zarówno pojęć
9,
jak i rodzin pojęć
.
"ro-
dz
i
na pojęć skupiająca si
ę
wokół «przedmiotu materialnego»
i
rodz
i
n
a
pojęć skupiająca się wokół «pseudo
-
poobrazu» są niewspółmierne w do-
kładnie tym sensie, który jest tutaj
'
rozważany; rodzin
.
tych nie możn
a
jednocześnie użyć oraz nie można ustanowić między nimi żadnych lo-
gi
c
znych czy perceptualnych powiązań"
10.
Niewspółmierne mogą być ponadto "ramy robocze"
11
i a
l
ternatywn
e
3
P
.
K.
Feyeraben
d
,
Pro
bl
ems
of
Ęmpiricism,
{w:
]
R
.
G
.
Co
l
odny (ed
.
),
B
ey
o
nd
t
he Ed
ge
of
Certainty,
Prentice Hall, Englewood Cliffs, New Jerse
y 1965
,
s. 227
o
d-
sy
ł
a
c
z 19. Por
.
też
P.
K. Feye
r
a
b
e
nd
,
Aga
i
nst Me
tho
'
d:
Ou
tline
of
a
n Anarchi
s
t
ic
Th
e
or
y
o
f
Knowledge,
New L
e
ft
Bo
oks, Lo
ndon 1975
,
s
.
224 - 2
25.
4
F
e
y
e
r
a
b
e
n
d,
A
ga
ins
t .
.
.
,
s
.
114, podkreśl
e
nia Feyerabenda .
.
5
Por.
P
.
K
.
Feyerab
e
nd,
Physik und Ontologie,
"Wissem.ch
aft u
nd Weltbil
.
d
"
1954
~
B
d
.
7,
s
.
472 - 473.
ft
F
eye
r
a
bend
,
Reply
..
.
,
s. 252
;
t
e
nże,
Discussion at the Conf
er
en
ce on C
or
r
espond-
enc
e
Rules
,
[w
:
] M. Radner and S. Winokur (edi
l
.)
,
Analyses
of
Th
eories a
nd
Me-
thods
of
Ph
'
tJ
sics and Psy
c
hology,
"Minnesota Studi
e
s in th
e
Philosophy
of Sc
i
e
n
ce",
voI
.
4, University of Minnesota Press
,
Minneapolis 1970
, s.
246
.
7
Por. P
.
K
.
Feyerabend
,
Jak być dobrym
e
mp
i
ry
s
tą?,
PWN, Warszaw
a 1
979
,
s
.
137.
8
Por. Feyerabend,
Reply
.
.
.
,
S.
240 oraz tenże,
Against .
.
.,
s
.
251
.
• Por
.
tenże
,
Jak być
...
,
s
.
113, 116 oraz
Against
._
,
f
,
277.
1
0
Tenże,
Against ...,
s. 228 - 229.
11
Por
.
tenże,
Jak
.
być ..
.,
:
s
.
123 (tłumaczka, K. Zamiara, użyła tu terminu
"system" dla angielskiego "framework
"
); tenże,
Against ..
~
,
s. 277
:
.
"systemy pojęciowe
;
'
.
"jeśli nasza metodologia domaga się stosowania
wzajemnie niezgodnych, częściowo pokrywających się i empiry
.
cznie ade-
kwatnych teorii
,
to żąda tym samym również stosowania systemów po-
jęciowych
, k
tóre są wzajemnie nieredukowalne (ich terminy pierwotne
nie
mo
g
ą być łączone przez prawa pomostowe, które byłyby sensowne
i zg
od
n
e z faktami)"
12
,
T
e
orie mogą być niewspółmierne z pojedynczymi twierdzeniami
.
"hipotezy [...] mogą nawet być niewspółmierne z dostępnymi stwierdze-
niami bazowymi"
1
3.
"prawo bezwładności [...] t
e
orii impetu su jest nie-
współmierne z fizyką Newtona w tym sensie, że główne pojęcie tej
pierwszej, mianowicie pojęcie impetusu, nie może być ani zdefiniowane
w
oparciu o pierwotne terminy deskryptywne tej drugiej, ani też powią
-
zane z nimi za
'
pomocą poprawnych tWierdzeń
-
empirycznych. [
.
.
.
] cho-
ciaż prawo [to] wzięte samo w sobie jest ilościowo zgodne zarówno
z doświadczeniem, jak i z teorią Newtona, «reguły i zwyczaje językowe
»,
do których musimy się odwołać, aby objaśnić znaczenie głównych ter-
mInów deskryptywnych w nim uwikłanych, zawierają prawo (7) [ruch
jest procesem powstającym dzięki stałemu działaniu źi
"
ó
'
dła ruchu -
uw. moja -
K
.
J.]
,
a szczególnie prawo głoszące, że stałe siły powoduj
ą
stałe prędkości
.
Oba te prawa są niezgodne z teorią
.
Newtona
"
14
.
Niewspółmierne mogą być również ontologie presuponowane przez
teorie naukowe bądź języki. Teoria naukowa w sensie Feyerabenda
zawiera ontologię determinującą to, co istnieje
15.
"nawet języki potoczne,
podobnie jak języki wysoce teoretycznyćh systemów wiedzy, były wpro-
wadzane w celu wyrażenia jakiejś teorii lub punktu widzenia, zawiera-
ją więc one dobrze rozwiniętą i czasami bardzo ogólną ontologię"
16.
Stąd przy zmianie teorii uniwersalnej musi także nastąpić zmiana onto-
logii
.
Feyerabend twierdzi nawet,
'
że musi nastąpić całkowite zastąpie-
nie ontologii
.
"To, co się dzieje, jest raczej c a ł k o w i t Ym z a s t ą P i e-
n i e m ontologii (i być m0
1
żenawet formalizmu) teorii T' przez ontolo-
gię (i formalizm) teorii T, a także odpowiednio do tego - zmianą
znaczeń elementów deskryptywnych formalizmu T' (o ile elementy te
i formalizm są nadal używane)"
17.
"T
1
o,co dzieje się przy przejściu od
teorii T' do szerszej teorii T (zdolnej objąć te wszystkie zjawiska, które
uwzględniała
T'),
jest czymś znacznie bardziej radykalnym niż włączenie
niezmienionej teorii T' w szerszy kontekst teorii T. To, co się dzieje
,
jest raczej c a ł k o w i t Ym z a s t ą P i e n i e m ontologii teorii T
'
przez
ontologię teorii T, a także odpowiednio do tego - zmianą znaczeń
wszystkich terminów deskryptywnych T' (o ile terminy te są nadal
używane)
"
18.
•
Jak wygląda s
y
tuacja, o której pisze Feyerabend? Każda alterna-
tywna teoria naukowa zawiera swoją własną ontologię. Ontologie te są
odmienne, stąd przy zmianie teorii w pewnym sensie wcześniejszy
12
Tenże,
Jak być ...,
s. 48. Por. dokładnie
'
tę
samą wypowiedź w jego
Problems
ot
Empiricism ...,
s. 180.
18
Tenże,
Against ,
s. 142.
14
Tenże,
Jak być , ~,
112- 113.
15
Por. tenże,
Against .
.
.,
S"
176 - 177.
18
Tenże,
Jak być ,
s. 114 - 115.
17
Tenże,
Jak być ,
s. 62 - 63, podkreślenie Feyerabenda.
18
Tamże, s. 97, podkreślenie jak wyżej.
świa
t
znika
.
"Wcześniejszy świat wizualny [.
..
J
dosłownie znika
"
19.
Oka
-
zuj
e
si
ę
wi
ę
c
,
że przedmioty
,
o których traktowały poprzednie teorie,
nigd
y
nie istniał
y
.
"
Prawa naukowe mogą być rewidowane
,
częst
o
oka-
z
uj
ą si
~
one n
ie ty
lko lokalnie niepoprawne, lecz zupełnie fałszywe,
d
o
k
o
n
uj
ą
c
tw
i
e
rdzeń o przedmiotach, które nigdy ni
e
istniały
"
20
.
"Cz
ę
-
st
o
o
d
k
r
yw
am
y
, że przedmioty
,
o któr
y
ch myśleliśm
y
, że istnieją
,
f
a
k-
ty
czni
e
nie istnieją"
21.
Pojęcia odrzuconych teorii nie miałyby więc
ekste
nsji
22.
Z powyższych cytatów wynika, iż w opinii Feyerabenda relacja
ni
ew
spółmierności może posiadać kres
y
różnego rodzaju, a więc
że w
gruncie rzeczy istnieje wiele rodzajów relacji niewspółmier-
ności
. Można j
e
zgrupować pod dwoma nagłówkamI - niewspółmier-
nośc
i j
ę
z
y
kowo-
te
or
e
t
y
cznej i niewspółmi
e
rności ontologicznej. 'W
y
daj
e
się pr
z
y
t
y
m
, że
ontolog
i
czn
y
poziom niew
s
p
ó
łmi
e
rno
ś
ci w opinii Fe
ye
r-
a
b
enda
j
e
s
t w
ażni
e
jsz
y,
g
e
n
e
ruje bowi
e
m
I:ie
współmierność j
ę
z
y
kowo-
-
teorety
c
z
n
ą
23.
Feye
r
a
b
e
nd twi
e
rdzi,
że
ni
e
istni
e
j
e żadn
a prz
es
z
k
oda dla wymyśla-
nia n
i
e
w
s
pó
ł
mi
e
rn
y
ch
,
teorii
,
z wyjąt
k
i
e
m słabo
ś
ci naszej wyobraźni
.
P
oj
aw
i
a s
i
ę
j
e
dn
a
k problem
,
czy prz
y
j
ą
wszy możliwość formuł
o
wania
n
i
ew
spółmiern
y
ch teorii należy też prz
y
j
ą
ć ich u
ż
yteczność dla krytyki
nau
k
owe
j.
J
e
śli mamy do cz
y
nienia z t
a
kimi teoriami, to eksperyment
krz
yżo
w
y
w
y
d
a
j
e
si
ę
ni
e
możliw
y
.
do prz
e
prowadz
e
nia. Niewspółmier-
n
o
ść
impli
k
uj
e
bowiem
,
ż
e
ż
a
dn
e
twierdz
e
nia (oprócż logicznych) ni
e
na
l
eżą
do obu
te
orii
.
Znacz
y t
o
,
że żad
na
t
e
oria
n
i
e
może prz
e
widzieć
re
zu
lt
a
t
u
ek
p
ery
m
e
n
t
alnego
,
k
t
ór
e
go w
y
st
ą
pi
e
niu inna teoria zaprz
e
cza.
A p
rz
e
cież j
eś
l
i n
i
ews
półm
ie
rn
e
teori
e
m
a
j
ą
z
e s
ob
ą
rywalizować
, t
o
mu
s
z
ą
w
j
akim
ś sens
ie t
r
a
ktow
ać o t
e
j sam
e
j dzi
e
dzinie.
'
Nie mog
ą
d
o
-
tycz
y
ć po pro
st
u
o
dmienn
y
ch i zup
e
łni
e
ni
e
p
o
wi
ą
zanych spraw.
T
ru
dn
oś
ć t
ę
można ro
z
wi
ą
zać
,
jeśli si
ę
poka
że,
ż
e
istnieją ra
c
jonaln
e
czy e
mpir
y
czn
e
podstaw
y
w
y
boru mi
ę
dz
y
niewspółmi
e
rnymi t
e
ori
a
mi
,
pomimo braku ich kontaktu logicznego
.
W umiarkowan
y
m okresie swe-
go rozwoju filozoficznego Feyerabend przedstawił
2
4
sześć procedur ta-
ki
e
go porównywania
25.
Mimo iż krytyka jednej teorii przez drug
ą
na
dr
o
d
ze
bezpośr
e
dniej jest niemożliwa, to możn
a
mi
ę
dz
y
nimi zasadnie
wy
bi
era
ć
.
P
r
obl
e
mowi t
e
mu F
ey
erabend poświęcił j
e
dn
a
k mało miejsca
w swo
i
c
h p
ra
c
a
ch
, c
hoć j
e
s
t
to bardzo ważna sprawa
.
19
T
enże
,
Again
s
t
..
.
,
s
.
228.
20
T
amże, s
. 1
8
8
.
21
T
enże,
Probl
e
m
s ..
.
,
s. 17
0
.
22
Por
.
t
e
n
że,
Jak by
ć
.
..,
s. H3 or
a
z
O
n t
h
e "M
ean
in
g
"
of
S
c
ie
ntific Ter
m
s,
"
J
ourna
l
of
Phil
os
ophy
"
1965
, vo
l
.
6
2
, s.
268
.
2
8
Po
r. mój a
r
tykuł O
dwu rodzajach ni
e
w
s
półmierno
ś
ci
int
e
rt
e
or
e
ty
c
zn
ej
w
uj
ę-
ciu Paula
K. F
eye
rab
e
nda
,
"
Stud
ia
Filozofi
cz
n
e"
1980
,
n
r
7
,
s
. 79 -
9
1
.
2
4
Wbr
e
w
te
mu
,
co p
i
s
ze o
nim K
:
Za
miara
(
W
stęp
,
[w:
] P
.
K. F
eyera
b
end
,
Jak być
.
.
.,
s.
1
3).
2
S
Por
.
F
eyerabe
nd
,
P
r
o
blems ..
.
,
s.
216 -
217
o
raz tenże
,
R
ep
l
y ...
;
s.
2
32
-
233.
Proc
e
dury z
Prob
le
m
s
.
.
.
o
m
ówił
D. S
ha
p
ere
Meanin
g
and
S
cien
t
ific
C
hange,
[w
:
]
E
.
G. C
o
lo dny {ed
.
),
M
ina an
d
C
o
s
mo
s;
Ex
pl
o
ration
s
in the
Ph
il
o
s
oph
y
o
f
Science,
Univ
e
r
s
ity of Pit
t
s
b
ur
g
h
P
ress
,
Pit
t
s
b
urgh
1966
, s. 58
- 61
, na
t
om
i
as
t dw
ie z
t
rzech
proc
e
dur z
Reply
.
.
.
o
mó
w
i
ł
C. R
.
Ko
r
d
l
g
Th
e
J
ustifica
t
i
o
n
o
t
S
cie
n
tific Chan
g
e,
D
. R
e
ideI
Publ
ish
i
ng
C
om
p
a
n
y,
D
ord
r
e
cht-H
ol
l
a
nd
1971,
s
. 5
5
- 57
.
Pierwsza procedura pol
e
ga na wymyśleniu ogólniejszej teor
i
i, która
s
tanow
iłab
y
wspólne tło określając dla obu rywalizując
y
ch t
e
orii
t
wi
e
r-
dz
e
nia
t
e
s
tow
e
2
6.
Stawia
s
ię dwa zarzuty pod adres
e
m tej procedur
y
2
7
.
Po pie
r
wsze,
wszystki
e
dostępn
e
wypowi
e
dzi obserwac
y
jn
e
możn
a
prz
ek
sz
t
a
ł
c
ić, j
a
k chc
e
Fe
y
erabend
,
tak
,
ab
y
popierał
y
k
t
ór
ą
kolwie
k
teorię.
F
eyer
ab
e
nd prz
y
jmuj
e
bo
w
i
em s
krajn
ą
w
e
rsj
ę
tez
y
o
u
t
e
or
ety
zo-
wan
i
u o
bs
er
wacji, według któ
'
rej obs
er
wacje całk
o
wici
e
z
a
l
eżą
od t
eo
rii
.
Zarz
ut
te
n j
e
st jednak ni
e
słu
s
zny
28
.
O
p
ie
ra się on n
a
dość pow
s
zec
h
-
nym b
ł
ę
dzie
2
9
.
W wielu dotych
c
zas
o
w
y
ch
a
naliz
a
ch teoret
y
czności
t
wi
er
-
dze11
obserwacyjn
y
ch ł
ą
czono dwie różne spraw
y
- w jak
i
s
p
os
ób
teoria
determi
n
uje znacz
e
ni
e
t
y
ch twierdz
e
ń oraz w j
a
ki sposó
b
wyzn
a-
c
z
anie
ich wa
r
to
ś
c
i
logiczn
e
j zależ
y
(pTzynajmniej częśc
i
owo) od
a
kce
p
-
towanej
teorii
.
Łączono więc dwa różne problem
y
- semant
yc
zn
y
i
e
pi-
s
t
emic
zny
30
.
Trze
ba
p
rz
yzn
a
ć
, ż
e
w polskiej książce
'
F
eyer
ab
e
nd
a
is
t
ni
eje
jedn
o
zdan
i
e,
k
t
óre tak
ą
in
te
rpretacj
ę
nasuwa. Brzmi
o
no
: "
Równi
e
ż wynik
i
o
bserwa
c
,
j
i prz
e
mawiaj
ą
na k
o
r
zy
ść tej teorii, ja
k
o ż
e
sformułowan
e
s
ą
w
j
e
j terminach"
31
.
Kontekst tej wypowiedzi wskazuje jednak, że o
wo
"
sf
or
mułowanie w terminach teorii
",
które przemawia na jej korz
y
ś
ć,
nal
eży
rozumi
e
ć jako sytuację
,
gdzie "każd
e
możliwe do pomyślen
ia
zda
rze
ni
e
moż
e
być opisane i wyja
ś
nione na g
r
uncie jej zasad"
3
2
,
prz
y
c
z
y
m jest to sytuacja choć możliwa, to jednak wyjątkowa, ni
e
stano-
w
iąca
reguły
:l3
.
2
6
Por. Feyerabend
,
Problems ..
.
,
s. 2l
.
6 - 217
.
27
Por
.
Shapere,
Meaning .
.
.,
s. 58.
28
Por. K. Jodkowski,
Polskie wydanie rozpraw F
e
yerabenda
,
"
Studia Fil
ozo
-
f
ic
z
ne
"
1981, nr 2
,
s. 168.
29
Por. na przykład Shapere,
Meaning
.
.
.,
s
.
58; L Sch
e
ffl
e
r
,
Sc
ien
ce
a
nd Sub
j
e
c-
tivity,
The Bobbs Merrill Company, Inc
.
, Indianapolis - N
e
w Yo
r
k - K
a
ns
as
Cit
y
19
'
6
7
,
s.
44; Zamiara,
WstęP
.
..,
s
.
8
;
E. McMullin
,
Recent Work in Philosop
hy
o
f
Sc
i
e
nce,
"T he New ScholaE,ticism" 1966
,
vol
.
40
,
s
.
504
;
P
.
Achinstein
,
Conc
e
pt
s
of
Sc
i
e
n
c
e
,
Johns Hopkins Press, Baltimore 1968
,
s
~
96
;
Kord
i
g
,
The Justif
i
cat
i
on
.
..
,
s.
6
1
-
6
2
;
H
.
Skolimowski,
Evolutionary Rational
i
ty
,
{
w
:
] R
.
S
.
Cohen
,
C
.
A
.
HQok
e
r
,
A
.
C
. M
ichalos, J
.
Van Evra (eds
.
)
,
PSA
1974, D. Reidei Publ
i
shing Company, Dord-
rech
t
-
Holland 1976, s
.
192
;
H
.
Caton,
Carnap's First Philosophy
,
"The R
e
view
o
f
M
e
ta
phys
i
c
s"
197
1
5
,
vol
.
28,
E
,
.
623
;
J. D. Sneed,
The Logical Structure
of
Ma-
t
hem
at
ic
al Physic
s,
D
.
Reidei Publi
s
hing Company
,
Dordrecht-Holland 1971, s
.
'
93;
W. Ste
gmiiller
,
Th
e
Structure and Dynamics
of
Theorie
s,
Springer-Verlag, New
Y
ork
'
- Heidelberg - Berlin 1976, s
.
239
;
tenże
,
The Structuralist View
of
Theories.
A
Possi
ble Analogue
of
the Bourbaki Programme in Physical Science
,
Springer
-
-V
erla
g
,
Berlin - Heidelberg - New York 1979, s. 70
;
R
.
Haller
,
Theories
,
Fa-
b
l
es, an
d parables,
"
Grazer Philosophisch
e
Studien" 1981
,
vols
.
12/13
,
s. 114
.
3
0
Ro
zr
ó
t
nieni
e
to wprowadził M
.
Devitt
Against Incommensurability,
"
Austr
al
-
asia
n
J
o
urnal of Philosophy
'
" 1979
,
vol
.
57, s
.
32 -33
.
81
F
e
yerabend
,
Jak być
..
.
,
s
. 47
.
3
2
Tamż
e.
t3
Wyż
e
j wspomnian
e
go bł
ę
du ni
e
pop
e
łnia n
a
p
r
zyk
ład
A
.
.
Ł
odyń
s
k
i: "
ka
ż
d
a
:
z niews
półmiernych teorii ma wł
a
sn
e
pr
z
ypadki obalając
;
:e
" (
A
.
Łodyński,
Kuhn
,
F
eyerab
end
i
problem niewspólmierności
.
teórii nauko
w
ych,
"Studia Filozoz
o
ficzn
e"
198
0,
'
nr
5
,
s
.
35).
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

xiaodongxi.keep.pl